Tháp Bánh Ít một quần thể di tích Chăm Pa cổ kính nằm trên đồi Yang Mtian, thuộc xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, cách trung tâm thành phố Quy Nhơn khoảng 20km về phía Tây Bắc. Tháp Bánh Ít được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XI, đầu thế kỷ XII, thuộc vương triều Chăm Pa, là một trong những cụm tháp Chăm Pa còn nguyên vẹn nhất tại Việt Nam. Hãy cùng AZ Media tham quan Tháp Bánh Ít này nhé!
1. Lịch sử tháp Bánh Ít Bình Định
Tháp Bánh Ít hay còn được biết đến với cái tên thơm phức “Tháp Bạc”, tỏa sáng từ cuối thế kỷ XI đến đầu thế kỷ XII. Bí danh “Bánh Ít” được gán cho nó không phải vô căn cứ. Bởi nếu chiêm ngưỡng tổng thể, hình dạng của những tháp này giống như những chiếc bánh ít, món đặc sản nổi tiếng của Bình Định. Khuôn viên của Tháp Bánh Ít rộng lớn với 4 tòa tháp đáng chú ý: tháp Đông, tháp Cổng, tháp Chính và tháp Yên Ngựa.
Lịch sử của tháp Bánh Ít liên quan chặt chẽ đến văn hóa của thời kỳ Chăm Pa cổ đại. Khi bạn đặt chân đến đây và ngắm nhìn các thiết kế, kiến trúc của tháp, bạn sẽ cảm nhận và hiểu rõ hơn về phong cách xây dựng của thời kỳ này. Tháp Bánh Ít không chỉ là một di tích đơn thuần, mà còn là bức tranh sống động về nền văn hóa phong phú của người Chăm Pa.
Tại đây, bạn sẽ được chiêm ngưỡng những bức tượng đá trầm tự, những bức phù điêu linh hoạt và hình vũ nữ uốn lượn, tất cả đều là những biểu hiện tinh tế của nghệ thuật và văn hóa Chăm. Nét đẹp và sức sống của thời kỳ cổ xưa hiện hữu rõ ràng tại tháp Bánh Ít, làm cho nơi đây trở thành điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá và tìm hiểu về văn hóa cổ đại.
2. Kiến trúc độc đáo của tháp Bánh Ít
Sừng sững giữa lòng cố đô Champa, Tháp Bánh Ít (hay Tháp Bạc) là biểu tượng văn hóa rực rỡ, minh chứng cho sự giàu có và phồn thịnh của nền văn minh Chăm Pa vang danh một thời. Với kiến trúc độc đáo, tinh xảo cùng sức hút lịch sử đặc biệt, Tháp Bánh Ít không chỉ là điểm đến thu hút du khách khám phá di sản văn hóa Champa mà còn là nơi cộng đồng dân cư địa phương gìn giữ và duy trì những nghi lễ, cúng tế và truyền thống tâm linh sâu sắc, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo cho vùng đất Bình Định.
2.1. Tháp Cổng mang phong cách kiến trúc Gopura
Trong dãy Tháp Bánh Ít, Tháp Cổng đứng vững như một điểm nhấn rực rỡ, với sự cao vút khoảng 13m. Vẻ đẹp của nó thể hiện qua việc sử dụng gạch đá ong và kiến trúc độc đáo của hai cánh cửa mở ra về phía Đông và Tây – một biểu tượng rõ nét của phong cách Gopura.
Không chỉ thế, vòm cửa của tháp hình như một mũi giáo, với các lớp vòm liên tục nối tiếp nhau, tạo ra một bức tranh tinh tế về kiến trúc. Sự tỉ mỉ và tinh tế còn được thể hiện qua những chi tiết khắc sâu trên thân tháp, tạo ra những cột ốp thanh mảnh mai và vẻ cao vút của tháp.
2.2. Tháp Bia
Sừng sững giữa Đại Nội Huế, Tháp Bia như một viên ngọc quý tỏa sáng, thu hút mọi ánh nhìn bởi vẻ đẹp tinh tế, sang trọng và đầy ấn tượng. Tuy được xây dựng với kích thước và cấu trúc tương tự Tháp Cổng, Tháp Bia lại mang nét độc đáo riêng biệt, thể hiện sự sáng tạo và tài hoa của người nghệ nhân xưa.
Điểm nhấn nổi bật của Tháp Bia chính là những đường cong mềm mại và họa tiết hình quả bầu lọ trên các tầng. Những đường cong này không chỉ tạo nên sự uyển chuyển, duyên dáng mà còn khéo léo che đi phần nào những đường nét cứng nhắc, khô khan của kiến trúc tháp, mang đến một tổng thể hài hòa và thanh lịch hơn rất nhiều
2.3. Tháp chính thờ thần Shiva đậm dấu ấn Chăm Pa
Tháp Chính nằm tựa lưng vào đỉnh đồi, vững chãi như một vị thần cao vút, với chiều cao lên đến 29,6m. Bức tranh hình vuông của nó, với mỗi cạnh dài khoảng 12m, là một biểu tượng vững chắc của sức mạnh và sự trang trọng. Mỗi chi tiết trong kiến trúc của toà nhà đều phản ánh sự tinh tế và sự chăm chỉ: những cột ốp tỉ mỉ, những cánh cửa vòm mềm mại giống như những cánh cửa vào cung điện, và tháp góc được trang trí cầu kỳ với những tầng mái nhô cao, tạo nên một cảm giác kiêng nể và trang trọng.
Tất cả những yếu tố này hòa quyện với nhau, tạo nên một tác phẩm kiến trúc độc đáo, vừa mạnh mẽ vừa tinh tế, khiến người ta không thể không ngưỡng mộ.
2.4. Tháp Hỏa độc đáo với phần mái như chiếc yên ngựa
Tháp Hỏa hay còn được biết đến với tên gọi Tháp Yên Ngựa, là một điểm đặc biệt trong khuôn viên kiến trúc của Tháp Bánh Ít, thu hút mọi ánh nhìn của du khách. Đến đây, bạn sẽ bị lôi cuốn bởi những hình dáng kiến trúc độc đáo, như hình người, các hình thú và chim, được điêu khắc một cách tinh tế và uyển chuyển trong phong cách truyền thống ô trám.
Còn nữa, không thể không nhắc đến những hoa văn xoắn lượn mềm mại, tạo nên một không gian đầy mê hoặc và lãng mạn. Không ngạc nhiên khi cảnh đẹp tại Tháp Yên Ngựa là điểm đến lý tưởng cho những bức ảnh đẹp khi du khách ghé thăm Tháp Bánh Ít.
3. Ý nghĩa và giá trị văn hóa của tháp Bánh Ít
Tên gọi “Tháp Bánh Ít” rực rỡ từ một hình ảnh đặc trưng của vùng đất Bình Định – những chiếc bánh Ít đặc sản, tỏa sáng trong tâm trí mỗi du khách. Tên gọi này không chỉ là sự kính trọng đối với dấu ấn văn hóa của quê hương mà còn là lời gợi ý thú vị dành cho những ai muốn thưởng thức hương vị truyền thống khi bước chân đến vùng đất này.
Kiến trúc tinh tế của Tháp Bánh Ít không chỉ là một biểu tượng độc đáo, mà còn là hiện thân của nền văn hóa Chăm pa. Những nét đặc trưng của kiến trúc Gopura, Posah và Kalan không chỉ tôn vinh tín ngưỡng thờ thần của người Chăm pa xưa, mà còn là một di sản lịch sử đậm chất mà đây là điểm du lịch không thể bỏ qua.
4. Kết luận
Tháp Bánh Ít là một di sản văn hóa đặc biệt của người Chăm, mang trong đó sự kỳ diệu của kiến trúc cổ và sự tinh túy của nghệ thuật thủ công truyền thống. Những ngôi tháp nhỏ xinh, được xây dựng bằng đất sét và nếp nương, không chỉ là biểu tượng văn hóa Chăm mà còn là một điểm đến lý tưởng cho du khách tìm hiểu về lịch sử và truyền thống dân tộc. Với sự duy trì và bảo tồn chặt chẽ, Tháp Bánh Ít không chỉ là nơi thực hành tôn giáo mà còn là một phần không thể thiếu trong cảnh quan văn hóa của đất nước.
